ත්‍රිකුණාමලේ බෞද්ධ ත්‍රිකූටයේ අනාගත ඉරණම
Posted on May 26th, 2024
මතුගම සෙනෙවිරුවන්
දුරාතීතේ දී ත්‍රිකුණාමලය හඳුන්වන ලද්දේ ගෝකර්ණය යනුවෙනි. ගෝණ කර්ණය යනු ගෝණ විසින් පාලනය කරන ලද ප්‍රදේශයයි.මෙහි තිබෙන වරාය එකල ලෝකයේ තිබූ හොඳම ස්වභාවික වරායන් අතරින් එකක් විය.මේ ගෝකණ්න වරායේ නෙරා ගිය තුඩුවක කඳු වැටි තුනක් නාවිකයන්ට දිස් විය. ඒ කඳු වැටි තුනේ ස්ථූපයන් තුනක් සෑදීම නිසා සාගරයේ යාත්‍රා කරන්නන් ඒ ස්ථානය විශේෂ කොට සැළකූහ.වර්තමාන නැගෙනහිර පළාතේ මුහුදට විවර වන සියලුම කඳු වැටි වල මෙලෙස බෞද්ධ ස්ථූපයන් සෑදිම එකල සිරිතක් විය. ඒවා ප්‍රදීපාගාර නොවේ.නැතිනම් නාවිකයන්ට මග පෙන්වන ස්ථාන නොවේ.ලොව පුරා සිටින බෞද්ධ ජනතාව ලංකාවට ආකර්ශණය කරවන වැදගත් සන්ධිස්ථානයන් විය. මන්ද ඒ වන විට ලොව පුරා පැතර තිබූ බෞද්ධ ශිෂ්ඨාචාරය ශක්තිමත්ව දිවමන්ව තිබූ බැවිනි.ඒ ශක්තිය ලංකාවේ ආර්ථිකයට අවශෝෂණය කර ගැනීමට මේ ස්ථාන අතිශයින් වැදගත් විය.ගෝකණ්න වරාය ඉස්මත්තේ මහසෙන් රජු විසින් ඉඳි කළ ගෝකණ්න විහාරය සිංහල බෞද්ධයන් ගේ ගෞරවාදාරයට පාත්‍ර වූ වැදගත් සිද්ධස්ථානයක් විය. මානවම්ම සහ පස්වන අග්බෝ රජවරුන් එම ස්ථානය වැඩි දියුණු කරමින් තපෝවනයක් ලෙසට සංවර්ධන කල බව පෙනේ. අග්බෝ රජු විසින් මෙම විහාරය අසල පධාන ඝරයක් සකස් කල ආකාරය මහාවංශයේ දැක්වෙයි.
. පසු කාලයේ දී චෝල ආක්‍රමණ සමයේ ඉපැරණි වෙල්ගම් වෙහෙර මෙන්ම ත්‍රිකුණාමලයේ ගෝකණ්න විහාරයද හින්දු බලපෑමට නතු විය.ගෝකණ්න විහාරය අසබඩ හින්දු දේවාලයක් නිර්මාණය වන්නේ මේ යුගයේදීය.විදේශීය හින්දු සංකල්පය බෞද්ධ සංස්කෘතියට උකහා ගැනීම තුළින් විවිධ ජන වර්ග අතර ඒකාග්‍රතාවයක් ඇති කිරීම එහි අරමුණ විය.පරංගීන් ලංකාවට කඩා වැදුණු දහහතරවන සියවසේ දී ඔවුන්ගේ ආක්‍රමණයට ලක්වූ මුල්ම ස්ථානයක් ලෙසට ගෝකණ්නය සැලකේ. පරංගීන් මෙම විහාරය සුණු විසුණු කර දැමූහ.බුදු පිළිම ගල් කණු කොරවක් ගල් සඳකඩ පහන් සියල්ල මුහුදට ඇද දැමූහ.ඉන්පසු වර්ෂ 1623 දී මෙම කඳු ගැටය ඔවුන් ගේ සුපුරුදු බල කඳවුරක් බවට පත් කරගත්හ.විහාරය සහ දේවාලය විනාශ කරලන්නට ප්‍රථම පරංගීන් විසින් මෙහි එකතු වන ධනයෙන් පණම් 1280 ක් කප්පම් ගත්හ.අනතුරුව දෙවන රාජසිංහයන් ලන්දේසීන් සමග එකතුවී ත්‍රිකුණාමල බලකොටුවට පහර දී අල්වා ගත්හ. බලේ බලේ රාසිං දෙවියන්ගේ බලේ -ගලේ කොටුව බැන්දයි තිරිකුණාමලේ යයි ජන කවියා සඳහන් කලේ මේ වික්‍රමය දැක්වීමටයි.
වර්ෂ 1766 දී ලන්දේසීන් සමග කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහයන් ගිවිසුමක් ඇති කර ගෙන මුහුදු වෙරළේ සිට ගව්වක ප්‍රමාණයක් අත් හරින තෙක් මේ බල කොටුව උඩරට රාජධානිය සතු විය. ඉන්පසු ලන්දේසීන් ගේ යුධ මධ්‍යස්ථානයක්ව පැවත පැමිණ 1796 න් පසු මෙම බල කොටුව වැඩි දියුණු කරගත් ඉංග්‍රීසීන් නැගෙනහිර පළාතේ මර්මස්ථානය එය බවට පත් කරගත්හ. මෙම පේද්‍රික් බලකොටුවේ ඉහළ අන්තයේ පැරණි බෝධීන් වහන්සේ නිරුපද්‍රිතව පැවති අතර බෞද්ධයන් එයට වන්දනාමාන කළහ.ස්ථූපයේ නටබුන් පැවති බවට පැරණිපේද්‍රික් කොටුවේ සිතියමෙන් තහවුරු වේ. 1927 දී පමණ මෙහි කෝවිලක් ගොඩ නැන්වෙන අතර 1964 වර්ෂයේ දී මෙහි පැවති ඉපැරණි බෝධින් වහන්සේ කෝවිල් කොමිටිය විසින් කපා දමා තිබේ.මුහුදට ආසන්න කඳු ගැටයේ පැවති ස්ථූපයේ නටබුන්ද විනාශ කර දැමෙන අතර කෝවිල ඒ මත සංවර්ධනය කර තිබේ. ඒ කාලයේ ත්‍රිකුණාමලයේ සිටි සිංහල බෞද්ධයන් නැවත බෝධි රෝපණයක් කරලීමට සැරසුනද ත්‍රිකුණාමලයේ හිටපු දිසාපති වරයෙක් වන එම්.බී.සේනානායක මහතා විසින් එය වළක්වා තිබේ.
1980 වසරේ දී ගෝකණ්න විහාරය විනාශ කර ඉඳිකරන ලද පේද්‍රික් බල කොටුව පුරාවිද්‍යා ස්ථානයක් වශයෙන් ගැසට් කර ප්‍රකාශයට පත් කරතිබේ.එහෙත් ඉපැරණි ගෝකණ්න විහාරය වශයෙන් හෝ පැරණි බෞද්ධ සිද්ධස්තානයක් වශයෙන් ගැසට් කිරීමට පුරාවිද්‍යාව අසමත් වී තිබේ. මෙහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ වරින් වර වෙනස් වන දේශපාලන අධිකාරියේ තීන්දු තීරණ මත විහාරය අභිබවා කෝවිල සංවර්ධන ය වීමයි.අචාර්ය සෙනරත් දිසානාක මහතා පුරාවිද්‍යෘ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් වශයෙක් කටයුතු කරන සමයේ මෙම කොවිලේ නන්දි ගව ප්‍රතිමාවක් තැන්පත් කිරීමට අවසර ඉල්ලා කෝවිල් කොමිටිය පුරාවිද්‍යෘව දැනුම්වත් කළද එයට අවසර නොලැබුණි.නමුත් අනුර මනතුංග මහතා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් වශයෙන් පත් වූ පසු ඉහළ දේශපාලන අධිකාරියේ බලපෑම් මත එයට අවසර දී ඇත. මෙම අවසරය ලබා ගැනීමේ දී එවකට සිටි පුරාවිද්‍යා සහකාර අධ්‍යක්ෂවරයා විසින් දිගින් දිගටම අධයක්ෂ ජනරාල් තුමාට ලිපි යොමු කළ ආකාරය නිරීක්ෂණය වෙයි.එහිදී ඔවුන් අවධාරණය කර තිබෙන්නේ හින්දු බැතිමතුන් ගේ අවශ්‍යතාවය පමණකි. ඉපැරණි ගෝකණ්න විහාරය පිළිබඳව හෝ ඒ ස්ථානයේ කල යුතු කළමනාකරණ සැලැස්මක් පිළිබඳව හෝ කල්පනා නොකොට කටයුතු කිරීමද නිරීක්ෂණය වෙයි. මෙහි ප්‍රතිඵලය ව ඇත්තේ මෙහි තිබූ කෝනේශ්වරන් නමැති හින්දු කොවිල කඩා පරංගින් විසින් බලකොටුව ඇටවූ බවට ව්‍යාජ ඉතිහාසයක් දේශීයව සහ ජාත්‍යන්තරව සමාජ ගත වීමයි.නමුත් පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු කොමසාරිස් වරයෙකු වූ එම්. එච්. සිරිසොම මහතා සන්සොනි කොමිසම ඉදිරියේ දුන් සාක්ෂි වලින් මේ බොරුව කුමක්දැයි පැහැදිලි ලෙසට ප්‍රකාශයට පත් වීතිබේ.
පසුගිය කාලයේ දී නැගෙනහිර පළාත් ආණ්ඩුකාර ධූරය වෙනස් විය. ඉන්දියාවට හිතැති පුද්ගලයෙකු ආණ්ඩුකාර ධූරයට පත් කරන ලද්දේය.ඔහු පත්වීමෙන් පසු මෙම ස්ථානය පුරාවිද්‍යා නීතියට පටහැනි ලෙසට කළමානකරණයට උත්සාහ ගනු ලැබීය.ඉන්දියාවේ ආධාරය සහිතව පේදුරු කොටුවේ හින්දු දාන ශාලාවක් සෑදීම අවසර ඉල්වා සිටියේය. නමුත් පුරාවිද්‍යා සහකාර අධ්‍යක්ෂවරියෙගෙන් ඊට අවසර නොලැබුණි.එසේම මෙ කොවිල හින්දු පූජා භූමියක් ලෙසට ප්‍රකාශයට පත් කරන්නයැයි ඉල්වා සිටියේය. එයද වැලකුණේ සිරිසෝම මහතා ගේ සන්සොනි කොසමිසම් වර්තාව උපුටා දක්වමින් සකස් කළ පුරාවිද්‍යා වාර්තාව නිසාවෙනි.මෙකී කටයුතු වලදී පුරාවිද්‍යා නීතිරීති ද නොසලකා හරිමින් කටයුතු කිරීමට වාචිකව උපදෙස් ඉහළින් ලැබේ. කන්නියා උණුවතුර ළිං පරිශ්‍රය සඳහා සංචාරකයන්ගෙන් ගාස්තු අය කර එය බෞද්ධ පරිසරයක පිහිටි නාන ළිං සමූහයක් බවට හැඟවෙන අවසර පත්‍රයක් නිකුත් කර තිබූ අතර ඒ බෞද්ධ පරිශ්‍රය යන වචන ඉවත් කිරීමට දැඩිව බලපෑම් කර ඇති ආකාරයද නිරීක්ෂණය වෙයි.
මේ තත්වය අද වන විට බෙහෙවින් ඔඩු දුවා ඇත. ඉන්දීය අඛණ්ඩ භාරත් සංකල්පය යටතේ ලංකාවේ හින්දු කෝවිල් සවර්ධනය කර ඒවා සඳහා සංචාරකයන් ගෙන්වා ගැනීමේ රාමායණ මංපෙත වැඩ සටහන් යටතේ කෝනේශ්වරම ද සංවර්ධනය සඳහා ඉලක්ක ගත කර තිබේ. ඒ කටයුතු ඒලෙස සිදුවුවහොත් පෙර දුන් පුරාවිද්‍යා නියෝග සහ නිර්දේශ ආපස්සට හැරවීමට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට සිදු වීමයි. ජනපතිවරණයක් හෝ මහා මැතිවරණයක් ආසන්නව තිබෙන මොහොතක අන්තවාදීන් සතුටු කිරීම ඉන්දීය භූ දේශපාලනය සමබරව තබා ගැනීම ආදී ක්‍රියා මාර්ග ගැනීමට වත්මන් ආණ්ඩුවට සිදු වන්නේ ඔවුහු බලය උරගා බැලීමේ තරඟයක යෙදී සිටින බැවිනි.දේශපාලන බල පොරය අතරේ අපේ අතීත උරුමය වැනසී යෑම වලක්වාලිය නොහැකිය.ඒ මතුද නොව ඒ අතීත බෞද්ධ උරුමය අකා මතා ව්‍යාජ ඉතිහාසයක නව පරිඡේදයක් ආරම්භ කිරීමද සිදු වනු නියතය. උතුර සහ නැගෙනහිරවෙන් කර ගැනීමට මාන බලමින් සිටින බෙදුම්වාදීන්ට මෙය සුභදායී කාලවකවානුවක් විය හැකිය.
මතුගම සෙනෙවිරුවන්